PACELATHON
· Pacelathon iku tegese guneman
sing ditindakake dening wong loro utawa luwih. Sadurunge nindakake
pacelathon kudu gawe cengkorongan luwih dhisik sing isine, tema/irah-irahane,
sing nindakake, sing arep diomongake saben paraga, ngrakir pacelathon.
· Basa sing digunakake kudu empan
papan/njumbuhake sapa sing guneman lan sapa sing diajak guneman, dadi kudu
nggatekake unggah-ungguh basa. Dene wujude bisa ngoko lan krama
Basa ngoko ana werna loro:
a. Ngoko Lugu yaiku ragam basa Jawa sing sakabehane digawe nganggo kosakata ngoko.
Tembung sedaya ngoko +(awalan/akhiran) ngoko
Basa
ngoko lugu utawa ngoko bares digunakake nalika:
·
Kanca padha kanca sing wis
raket, akrab.
·
Wong tuwa (bapak/ibu) menyang
anak
·
Guru menyang murid-muride
·
Bapak/ibu (tuan) menyang rewang
/abdine.
Tuladha :
a) Dhek wingi Tono tuku klambi.
b) Siti numpak sepur.
c) Aku durung mangan.
d) Ani wis teka mau.
b. Ngoko
Alus yaiku ragam basa Jawa sing nggunakake kosakata
ngoko ning uga nganggo kosakata krama inggil.
Tembung ngoko + krama
inggil + krama andhap
Tembung
ngoko alus digunakane kanggo:
·
Guru dengan
kepala sekolah sing sepantaran.
·
Kanca
sapantaran ning urung raket/akrab.
Tuladhane :
-Pakdhe mengko arep tindak karo sapa?
-Pak Lurah sing anyar iku asmane sapa?
-Dhek wingi Ibu mundhut roti.
-Rikmane ibu wis putih kabeh.
Basa krama ana werna loro:
a. Basa Krama Lugu yaiku ragam basa sing sakabehane
digawe nganggo kosakata krama.
Krama
+ Krama
|
·
Wong sing
nembe kenal
·
Dokter
menyang pasien
·
Pedagang
menyang pembeli
Tuladhane:
-Sekedhap malih kula kesah dhateng
peken.
-Samenika semah kula nyambut damel
wonten Kudus.
-Menapa sampeyan nate dipuntilari arta
anak kula?
b. Basa
Krama Alus utawa Basa Mudha Krama
Basa krama alus utawa basa mudha krama sing
nggunakake yaiku :
·
Anak-anak
utawa bocah-bocah menyang wong tuwane (bapak/ibu).
·
Murid utawa tilas murid menyang
guru-gurune.
·
Wong enom menyang wong tuwa
(tumrap umur-umurane, sing sakira perlu diajeni.
·
Rewang menyang sing
diiloni/didhereki (tuan/nyonya rumah), uga menyang anak-anake sing diiloni mau.
Tembung sing digunakake yaiku tembung krama, krama
inggil (minangka pakurmatan kanggo tiyang sanes), krama andhap (menawa ana),
afiks (awalan lan akhiran krama).
Tuladhane:
-Bu Guru, kepareng matur, mangke
sonten punapa kula kepareng sowan ing dalem watawis jam 5 sonten?
-Menika wangkingan kagunganipun
sinten?
-Bapak gerah sampun
tigang dinten menika.
-Jam 4 enjang
kalawau, simbah sampun wungu.
-Ibu sampun dhangan saking gerahipun.