A. Tegese Pambagyaharja.
Tembung pambagyaharja kedadeyan
saka rong tembung yakuwi pambagya lan harja kang didadekake siji (tembung saroja). Miturut Bausastra Jawa pambagya nduweni teges pambage , enggone
mbagekake, pakurmatan (2001: 566). Dene tembung harja, hargya: urmat, ngurmati (2001:26). Dadi, tegese
pambagyaharja ngaturi pakurmatan utawa bage-binage, mbagekake para among tamu
kang rawuh ana sasana pawihan.
Ana ing adicara penganten,
pambagyaharja kapacak ana titi adicara sawise penganten kekalih nindakake
sungkeman. Ngendikane panata adicara kurang luwihe kaya mangkene.
Wus paripurna risang penganten
marak sowan saha nindakaken sungkeman, saestu lampahing budaya edi endah
angresepaken pandulu, tumapaking adicara salajengipun inggih menika atur pambagyaharja kairing atur panuwun saha
wedharing gati saking Bapak/Ibu ingkang amengku karya. Ing sakawit
panjenenganipun Bapak/Ibu … badhe matur piyambak wonten ngarsa panjenengan
sedaya, ananging awrat nampi sih kadarmin ingkang arupi menapa kemawon saking
para tamu, saengga namung kandheg ing jaja, lajeng lenggah, legeg ing wardaya
boten saged matur menapa-menapa, pramila lajeng ngresaya dhumateng
panjenenganipun Bapak … minangka badal wakilipun, ingkang menika sasana wara
saha piantosi pun sumangga katur. Nuwun!
Pambagyaharja uga dianggo ana
acara supitan. Ing ngisor iki tuladha pambagyaharja ana ing adicara pengantin
lan supitan.
B. Sangunipun Juru
Sesorah/Pamedharsabda
1.
Nguwasani bahan utawa perkara kang arep diwedharake
Juru pamedhar sabda kudu nguwasani
bahan utawa perkara sing diwedharake sarta wani caos tanggapan tumraping
panyaruwe. Tanggapan kuwi kudune nduweni dhasar utawa landhesan ora amung waton
ngomong. Mula kudune nduweni sangu ilmu kang mumpuni.
1.
Nduweni Rasa Wani
Juru pamedhar sabda uga nduweni
rasa wani micara ngadhepi wong akeh. Amarga bisa uga kalah prabawa karo
pawongan sing diadhepi. Apamaneh yen sing diadhepi kuwi nduweni prabawa lan
kepinteran kang luwih.
1.
Patrap utawa sikep
Patrap utawa sikep kudu sing
trengginas, tanggap, manteb, luwes, pantes, wibawa, aora ingah-ingih, apamaneh
wedinan. Nalikaning ngadeg kudu jejeg, ora ndhoyong, ora cekelan kepara
lendhetan cagak. Parlu dimangerteni juru pamedhar sabda utawa juru paniti
laksana sajroning ngayahi wajib/jejibahan uga dadi pasugatan mungguhing para
tamu.ngegreng/semuwa utawa orane swasana wiwahan gumantung uga saka paraga
kasebut.
Mula kuwi, kudune nduweni utawa
ora uwal saka tata krama utawa trapsila yakuwi solah bawa, tindak-tanduk sing
prasaja utawa apa anane ora digawe-gawe. Owah-owahaning pasuryan katon
sumriingah anengsemake amarga swasanane nyenengake.
1.
Busana lan ngadi sarira
Tegese nalika nindakake ayahankuwi
busana utawa ageman lan ngadi sarira kudu diselarasake kahanan.
1.
Basa lan sastra
Basa minangka piranti utawa sarana
lelantaran, sesambungan utawa lung-tinampa karo para tamu utawa sing
ngrungokake, mula saka kuwi basane ora basa ndakik-ndakik sing ora dimangerteni
dening sing ngrukokake, ananging basa sing gampang dimangerteni wong akeh. Dene
basa sing trep uga basa sing bener tuntunaning parama-sastra. Pamilihing
tembung, pangrakiting ukara, laguning ukara (intonasi) ingkang cetha,
kendho-kenceng, inggil-andhap, cepet rindhik lsp. Ringkesing basa kudu sing
komunikatif, tegese kudu ngilingi:
·
Sapa sing ngajak guneman;
·
Sapa sing diajak guneman;
·
Sapa sing diomonggake;
·
Swasananing nalikaning guneman;
·
Padha mangerteni sing diomongake.
Babagan kang perlu digatekake
sadurunge menehi sesorah ana ngarepe pawongan akeh :
a)
Temtokake ancasing sesorah
b)
Nganalisis situasi lan para pamireng
c)
Milih lan nyiutake topik.
d)
Ngumpulake bahan.
e)
Nggawe cengkorongan
f)
Ngandharake cengkorongan kanthi komplet.
g)
Gladhen mawa swara sing banter.
C. Tuladha Pambagyaharja
·
Pambagyaharja Penganten
Assalamu ’alakum Wr. Wb.
Nuwun! Para pinisepuh, sesepuh
ingkang satuhu kinabekten. Para pangemban pangembating negari ingkang dados
pangayoming sesami, dalah sanggyaning tamu ingkang kinurmatan.
Keparenga kula minang badal
wakilipun Bapak/Ibu … ingkang amengku gati, binantu kadang karuhipun, kula
piniji ngaturaken ingkang dados raos-wiraosing manah, amargi karoban sih
kadarman panjenengan sedaya satemah boten kuwawi matur piyambak.
Minangka purwaning atur, sumangga
tansah enget ngunjukkaken puji syukur ing ngarsanipun Gusti Illahii Robbi
ingkang sampun ngrentahaken rahmat, hidayah, saha inayah-Ipun, mliginipun
kasugengan saha kalodhangan satemah kula sedaya anjenengi serat sedhahanipun
Bapak/Ibu … ing ratri/siang puniki. Mugia lumintu pudyastawa tumrap kula sedaya.
Amin. Amin. Amin Ya Robbal Alamin.
Salajengipun Bapak/Ibu … ngambali
atur sugeng rawuh kairing atur panuwun ingkang tanpa pepindhan awitt saking
rawuh panjenengan sekaliyan, saha paringanipun donga lan pangestu awit gatining
sedya saha paringanipun sih kadarman ingkang awujud menapa kemawon, boten
langkung kula sagotrah tansah sumendhe dhateng Pangeran Allah Ta’ala mugi
dhumateng sedaya kesaenan panjenengan, keparingan lelintu ganjaran ingkang
matikel-tikel. Amin.
Wondene gatining sedya, sinaosa
sampun kaserat ing serat sedhahan saha ampun kaaturakenn sedherek ingkang sowan
wonten ngarsa panjenengan, boten wonten awonipun menawi kula aturaken
malih. Kados ingkang sampun kaserat menggah wigatosing gati Bapak/Ibu …anetepi
wajibing asepuh amiwaha putra, ngentas pitulus kenya putrinipun … ingkang
sesilih gendhuk …, kapalakramakaken
kaliyan Bagus …, putra kakungipun Bapak/Ibu …, ingkang pidalem ing …,
sampun kalampah ijab saha kabul manut satataning agami lan nagari ing
dinten … winantu wilujeng kalis ing rubeda. Ingkang menika panjenenganipun
sedaya kasuwun rawuh ing rompok mriki saperlu kasuwunan tambahing donga
pangestu dhumateng penganten kekalih mugi anggenipun sami lelumban ing bebrayan
agung, tansah atut runtut, manggih basuki kang kaesthi, satemah enggal
kaparingan nugrahaning gusti momongan datan angarani kakung menapa estri,
kkanthi angugemi brayat rinancang tanpa keri.
Salajengipun, sinaosa sampun
kaserat ing serat sedhahan saha dipun aturaken dening sanak kadang ingkang
sowan, ananging boten wonten awonipun kula aturaken menggah ingkang dados
wigatosing pahargyan ing ratri/siang menika. Sanggyaning tamu ingkang pantes
ingkang pantes sinudarsana, kawuningan bilih Bapak/Ibu … ing wekdal menika
kagungan kersa/hajat mbojakramekaken putrinapun putri ingkang sesilih pun
gendhuk … pikantuk anak mas Bagus … putra kakungipun Bapak/Ibu ….
Ingkang pidalem ing … kalurahan …
kecamatan …
Ingkang ijab lan kabulipuun sampun
kaleksanan ing dinten Jumat Wage surya kaping … utawi tanggal 2 Juli 2011 ing
Masjid Shuhada Ngayogyakarta pinanggih ing karaharjan.
Kanthi rawuh panjenengan sedaya
amimbuhi donga pangestu dhumateng penganten kekalih anggenipun badhe
ngambah alam bebrayan enggal, mugi tansah kalis nir ing rubeda, kacelakna ing
karaharjan sedayanipun. Amin.
Lumampahing pahargyan ing wekdal
menika boten saged kalampah menawi tanpa iguh pratikel, penggalihan saha
sumbang surung arupi menapa kemawon saking tangga tepalih sanak kadang inggih
wiwit nguntir tali sepisanan ngantos samangke saparipurnaning gati, ingkang
menika awit saking sedaya kesaenanipun dipunaturaken agenging panuwun kairing
donga dhateng pangeran Allah SWT. Mugia keparingan lelintu nugraha ingkang
langkung kathah. Amin. Amin. Amin.
Para rawuh kakung sumawana putri
ingkang tansah kula kurmati!
Bapak/ibu …boten kesupen ugi,
nyuwun agenging pangapunten ing mbokbilih anggenipun caos, lungguh menapa dene
suguh ing samangkenipun ingkang namung sarwa prasaja saengga boten laras
kaliyan kalengganipun Bapak/Ibu/sdr sedaya. Pramila saestu sepisan malih Bapak/Ibu
… tansah nyuwun lumunturing sih samodra pangaksami.
Inggih namung amrih rancaging
panindak mbokbilih samangke para mudha ngaturaken cihnaning pakurmatan arupi
unjukan saha lampiranipun ingkang sarwa prasaja sampun lumados lan kaasta,
nuwun sewu kersaa angresepi kaunjuk saha kadhahar samardikaning penggalih tanpa
kula angacarani malih.
Wasana cekap semanten ingkang
dados aturipun Bapak/Ibu …
Lan kula pribadhi anggen kula
matur ugi kathah tuna dungkap saha tumpang suh tuwin ndadosaken runtiking
penggalihipun para rawuh, saestu nyuwun samodra pangaksama. Makaten kasekecakna
lenggah dumugi saparipurnanipun damel, kanthi akhirul kalam, Wabilahitaufiq Wal
hidayah. Wassalamu’alaiku Wr. Wb. Nuwun!
0 comments:
Post a Comment